Cựu Bộ trưởng Y tế cố ý làm trái tại dự án bệnh viện Bạch Mai, Việt Đức

Ngày 4/4, Thanh tra Chính phủ đã công khai toàn văn Kết luận thanh tra về dự án đầu tư xây dựng mới cơ sở 2 của Bệnh viện Bạch Mai và cơ sở 2 của Bệnh viện Việt Đức tại tỉnh Hà Nam.

Theo kết luận, năm 2014 Bộ trưởng Bộ Y tế ký quyết định thành lập Ban Quản lý dự án y tế trọng điểm, đại diện cho Bộ Y tế làm chủ đầu tư 2 dự án bệnh viện này.

Dự án xây dựng Bệnh viện Bạch Mai cơ sở 2 tại Hà Nam có quy mô bệnh viện 1.000 giường, tổng 118.941m2 sàn; tổng mức đầu tư 4.990 tỷ đồng (vốn ngân sách Nhà nước 4.500 tỷ đồng và nguồn khác).

Dự án cơ sở 2 Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức cũng có quy mô bệnh viện 1.000 giường, tổng 117.714m2 sàn; tổng mức đầu tư 4.968 tỷ đồng (vốn ngân sách Nhà nước 4.500 tỷ đồng và nguồn khác).

Bộ trưởng Bộ Y tế sai phạm những gì?

Hai dự án trên được Giám đốc Ban Quản lý dự án y tế trọng điểm (chủ đầu tư) trình và được Bộ trưởng Bộ Y tế phê duyệt chủ trương thuê tư vấn nước ngoài để lập dự án tại Quyết định số 996/2014.

Thanh tra phát hiện việc trình, phê duyệt chủ trương thuê tư vấn nước ngoài khi không đủ căn cứ để khẳng định nhà thầu trong nước không có khả năng đáp ứng đã vi phạm quy định Luật Đấu thầu. Việc không chứng minh được về sự cần thiết của thuê tư vấn nước ngoài cũng vi phạm nguyên tắc Quy chế thuê tư vấn nước ngoài trong hoạt động xây dựng tại Việt Nam.

Giám đốc Ban Quản lý dự án y tế trọng điểm trình phê duyệt chủ trương thuê tư vấn nước ngoài để lập dự án, nhưng tại Quyết định 996, Bộ trưởng Bộ Y tế phê duyệt thêm cả chủ trương thuê tư vấn nước ngoài thiết kế 2 dự án khi không có đề xuất và ở thời điểm 2 dự án còn chưa được phê duyệt.

Thanh tra Chính phủ nhấn mạnh, Bộ trưởng Bộ Y tế đã xác định Công ty VK là đơn vị tư vấn lập dự án trong khi chưa tổ chức lựa chọn nhà thầu, trái quy định Luật Đấu thầu.

"Việc trình, phê duyệt chủ trương thuê tư vấn nước ngoài lập dự án mang tính chủ quan, cố ý lựa chọn tư vấn nước ngoài là Công ty VK khi chưa đánh giá khả năng đáp ứng điều kiện về năng lực, kinh nghiệm của tư vấn trong nước, vi phạm nghiêm trọng các quy định của pháp luật về đấu thầu và quy chế thuê tư vấn nước ngoài trong hoạt động xây dựng tại Việt Nam", thanh tra kết luận.

Kết luận nêu rõ trách nhiệm thuộc Bộ trưởng Bộ Y tế, Giám đốc Ban Quản lý dự án y tế trọng điểm, Vụ Trang thiết bị và Công trình y tế, các đơn vị, cá nhân trực tiếp liên quan.

Thanh tra Chính phủ còn phát hiện, Giám đốc Ban Quản lý dự án y tế trọng điểm xin phê duyệt kế hoạch tuyển chọn phương án thiết kế kiến trúc 2 dự án cho Công ty VK Architects and Engineers trước khi Bộ trưởng Bộ Y tế phê duyệt chủ trương thuê tư vấn nước ngoài lập dự án.

Ban này còn đề xuất lựa chọn một đơn vị tư vấn nước ngoài (Công ty VK Architects and Engineers) được báo cáo các phương án thiết kế kiến trúc, thay vì tổ chức thi tuyển nhưng không làm rõ được cơ sở trình, vi phạm quy định về đảm bảo nguyên tắc cạnh tranh, tiết kiệm chi phí, hiệu quả.

Thậm chí, theo kết luận, có sự sai khác giữa đơn vị tư vấn được đề xuất tuyển chọn phương án kiến trúc (Công ty VK Architects and Engineers) và đơn vị tư vấn được lựa chọn phương án thiết kế (Công ty VK Group - Vương quốc Bỉ, đại diện tại Việt Nam là Công ty TNHH MTV VK Việt Nam đề xuất).

Hồ sơ, tài liệu Ban Quản lý dự án y tế trọng điểm cung cấp không có thông tin về tư cách pháp nhân của Công ty VK Architects and Engineers; không có hồ sơ, tài liệu chứng minh Công ty TNHH MTV VK Việt Nam là đại diện tại Việt Nam của 2 đơn vị (Công ty VK Group và Công ty VK Architects and Engineers).

Từ đó, thanh tra khẳng định việc trình, phê duyệt kế hoạch tuyển chọn phương án thiết kế kiến trúc có dấu hiệu thiếu trung thực, không minh bạch, cố ý lựa chọn Công ty VK Group là đơn vị tư vấn nước ngoài tham gia đề xuất các phương án thiết kế kiến trúc để tuyển chọn.

Đây là vi phạm nghiêm trọng quy định của Thông tư số 23/2009 của Bộ Xây dựng và quy chế thuê tư vấn nước ngoài trong hoạt động xây dựng ở Việt Nam.

"Những vi phạm trong việc trình, phê duyệt chủ trương thuê tư vấn nước ngoài lập dự án; trình, phê duyệt kế hoạch tuyển chọn phương án thiết kế kiến trúc cho thấy, Ban Quản lý dự án y tế trọng điểm và Bộ trưởng Bộ Y tế đã cố ý làm trái để lựa chọn đơn vị tư vấn nước ngoài là Công ty VK Group", kết luận chỉ rõ trách nhiệm.

Bộ Y tế thiếu trách nhiệm, buông lỏng quản lý

Theo kết luận thanh tra, ngày 24/11/2014, Bộ Xây dựng có văn bản về kết quả thẩm tra thiết kế cơ sở và ý kiến về tổng mức đầu tư của 2 dự án bệnh viện, trong đó có nhiều ý kiến, kiến nghị về tổng mức đầu tư.

Nhưng ngay trong cùng ngày, Ban Quản lý dự án y tế trọng điểm trình Bộ Y tế phê duyệt dự án với tổng mức đầu tư trình không thay đổi so với tổng mức đầu tư trình ngày 24/10/2014 để Bộ Xây dựng thẩm tra, thể hiện không tiếp thu và giải trình đầy đủ ý kiến, kiến nghị của Bộ Xây dựng.

Việc xác định một số nội dung chi phí trong tổng mức đầu tư không chính xác, vi phạm Nghị định 112/2009 của Chính phủ và một số thông tư của Bộ Tài chính, theo thanh tra, đã dẫn đến làm tăng tổng mức đầu tư 503 tỷ đồng (dự án cơ sở 2 Bệnh viện Bạch Mai 253 tỷ đồng và dự án cơ sở 2 Bệnh viện Việt Đức 250 tỷ đồng). Đó là hành vi gây lãng phí trong đầu tư xây dựng quy định tại Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Trách nhiệm thuộc Bộ trưởng Bộ Y tế, Giám đốc Ban Quản lý dự án y tế trọng điểm, Vụ Trang thiết bị và Công trình y tế.

Ban Quản lý dự án y tế trọng điểm trình chỉ định thầu thiết kế kiến trúc (không phải thiết kế xây dựng) đối với gói thầu TVBM-04 và gói thầu TVVĐ-04 cũng bị kết luận trái quy định của Luật Đấu thầu.

Vụ Trang thiết bị và Công trình y tế được giao thẩm định kế hoạch lựa chọn nhà thầu năm 2014 nhưng không chỉ ra được những vi phạm, nội dung trái quy định của luật trong tờ trình; có biên bản thẩm định nhưng không lập báo cáo thẩm định trình Bộ trưởng Bộ Y tế là vi phạm.

Bộ trưởng Bộ Y tế phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu năm 2014 dựa trên các tờ trình đề xuất có nhiều vi phạm, nội dung trái luật; phê duyệt khi chủ đầu tư chưa bổ sung các nội dung theo biên bản họp thẩm định; phê duyệt khi không có báo cáo thẩm định kế hoạch lựa chọn nhà thầu - vi phạm Luật Đấu thầu.

Ngày 8/8/2017, Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành Quyết định số 3573 phê duyệt điều chỉnh danh mục thiết bị y tế thuộc dự án cơ sở 2 Bệnh viện Bạch Mai với 226 hạng mục, tổng dự toán 1.100 tỷ đồng.

Bộ trưởng Bộ Y tế phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu có giá gói thầu thiết bị y tế BM-01 căn cứ vào Quyết định 3573 được ban hành thiếu cơ sở và chưa thống nhất về giá thiết bị y tế.

Ban Quản lý dự án y tế trọng điểm trình xin phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu nhiều lần làm kéo dài thời gian mua sắm. Thời điểm Ban này trình và được Bộ trưởng Bộ Y tế phê duyệt ngày 27/8/2019 chưa có quyết định phê duyệt kéo dài thời gian thực hiện đối với mua sắm thiết bị y tế.

Đặc biệt, Thanh tra Chính phủ nhấn mạnh, quá trình tổ chức đấu thầu, thực hiện các hợp đồng (các gói thầu TV4/2014, TV5/2014, TVBM-04, TVVĐ-04, XDBM-01, XDVĐ-01, TBYT BM-01), Bộ Y tế thiếu trách nhiệm, buông lỏng quản lý, thiếu kiểm tra, giám sát theo dõi công tác đấu thầu, thực hiện hợp đồng, có dấu hiệu vi phạm khoản 6 Điều 73 Luật Đấu thầu năm 2013, Luật Xây dựng năm 2014.

Thanh tra Chính phủ khẳng định trách nhiệm thuộc Bộ trưởng Bộ Y tế, Thứ trưởng Bộ Y tế được phân công phụ trách.

Từ kết quả đó, Thanh tra Chính phủ đã kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ trưởng Bộ Y tế tổ chức kiểm điểm trách nhiệm và có hình thức xử lý nghiêm trách nhiệm theo quy định của pháp luật đối với Bộ trưởng, Thứ trưởng Y tế được phân công phụ trách 2 dự án theo từng thời kỳ liên quan đến các vi phạm, sai phạm.